Dlaczego warto analizować wyniki stada?

Zbiera wyniki, by mieć… wyniki. Każdy hodowca, który chce osiągnąć sukces w chowie bydła mlecznego, powinien określić wyraźny cel swoich działań – niezbędne do tego jest systematyczne zbieranie i analizowanie wyników produkcyjnych stada.

Chów bydła i produkcja mleka dostarczają hodowcom wielu liczb i informacji, które po odpowiedniej analizie umożliwiają skuteczne osiąganie takich celów, jak: podniesienie wydajności, zmniejszenie kosztów produkcji, obniżenie kosztów związanych z chorobami czy nieskutecznym rozrodem.

– Regularne zbieranie wyników pozwala hodowcom ocenić efektywność stosowanych dawek żywieniowych – mówi Kamil Zarosa, doradca Ewrol.

Kluczowym parametrem, który reguluje zyski i wymaga szczegółowej analizy, jest produkcja mleka. Wyraża się ją w litrach mleka odstawionego do odbiorcy. Jednak, aby obliczyć realną produktywność stada, należy:
 

• uwzględnić konkretną liczbę krów, dla których prowadzony jest pomiar,
• brać pod uwagę średni dzień laktacji stada,
• analizować dane w ujęciu miesięcznym, porównując je rok do roku, z uwzględnieniem obsady zwierząt w danym okresie.

 

Parametry mleka

Kolejnymi danymi, które przekazują nam wiele informacji, są parametry mleka. Do kluczowych wskaźników należą (poniższe wartości dotyczą krów rasy HF): 
 

• mocznik – zalecana wartość mieści się w przedziale 150-270 mg/l,
• białko – jego zawartość zależy głównie od koncentracji energii w dawce. Właściwy poziom to 3,2-3,6%,
• tłuszcz – jego poziom zależy od efektywności rozkładu włókna w żwaczu. Optymalne wartości wynoszą 3,9-4,5%.

 

Parametry rozrodu 

Średni dzień laktacji stada informuje nas o stabilnym rozrodzie. Krowy średnio w 160-200 dniu laktacji świadczą o dobrej systematyczności zacieleń. Natomiast powyżej 200 informują o przeciągniętej laktacji, a także o możliwych zbyt wysokich kosztach żywienia w stosunku do produkcji. 

Indeks inseminacyjny to stosunek liczby zabiegów inseminacyjnych do liczby krów znajdujących się w stadzie. Jeżeli nie przekracza wartości 1,8, hodowca może uznać, że rozród w jego stadzie funkcjonuje na dobrym poziomie. 

Okres międzyciążowy to liczba dni od wycielenia do ponownego zacielenia. Parametr pokazuje średni czas, w jakim krowy zachodzą w ciążę. Powinien mieścić się w przedziale od 50 do 90 dni. 

Parametrem wartym obserwacji jest także ilość brakowanych krów z powodu problemu z rozrodem. 

 

Somatyka i ogólny monitoring zdrowia krów 

Liczba komórek somatycznych (LKS) w mleku jest wskaźnikiem określającym głównie kondycję wymienia i gruczołu mlekowego. Dopuszczalna LKS wynosi 400 tys. w 1 ml mleka, jednak w tym produkowanym przez zdrową krowę nie powinna przekraczać 200 tys./ml. 
 

Stany chorobowe 

Zalecanie jest także prowadzenie zestawień odnośnie stanów chorobowych, np.: liczba opatrunków po korekcji racic, zatrzymań łożyska/zalegań w roku, koszty leczenia chorób, procent brakowanych krów czy upadków wśród cieląt. 
 

Dawka paszowa oraz jej parametry i koszty 

Podstawowym elementem, który należy dokładnie analizować w kontekście powyższych zagadnień, jest żywienie. Możemy uzyskać wiele istotnych informacji, np.: 
 

• parametry dawki paszowej (białko, energia, żywienie mineralne), 
• parametry pasz objętościowych, 
• koszty żywienia, 
• FCE (Feed Conversion Efficiency) – wskaźnik bezpośrednio obrazujący opłacalność produkcji w stadzie, wynikający ze stosowanej w stadzie dawki pokarmowej. Określa ilość mleka wyprodukowanego z 1 kg suchej masy pobranej przez krowę. Wartości poniżej 1,3 stanowią informację o wątpliwej opłacalności produkcji. Natomiast przewyższające 1,5-1,6, wskazują na wysoki poziom rentowności. 

Część istotnych informacji dotyczących żywienia hodowca może analizować samodzielnie, np.: 
 

• ilość zjadanej przez zwierzęta paszy treściwej,  
• miesięczne koszty żywienia, 
• ilość zjadanej paszy objętościowej, 
• ilość niedojadów. 

– W celu zwiększenia rentowności produkcji mlecznej, zaleca się szczegółowy audyt żywieniowy, który będzie zawierał: analizę pasz objętościowych, propozycję dawki, omówienie obecnej sytuacji stada oraz określenie celów krótko- i długofalowych – mówi Kamil Zarosa. 

 

Wsparcie z zewnątrz 

Analiza dostępnych w gospodarstwie informacji i parametrów w połączeniu z fachowym doradztwem pozwala na opracowanie modelu żywienia pod konkretne stado. W celu efektywnego modelu żywienia dla konkretnego stada, analizy parametrów oraz żywienia warto nawiązać współpracę z firmami, które oferują takie wsparcie. Przykładem jest firma Ewrol, której doradcy i eksperci już od dłuższego czasu pomagają osiągnąć sukces produkcyjny poprzez rzetelne i techniczne prowadzenie stad mlecznych. 

Współpraca ze specjalistami zakłada wykorzystanie profesjonalnych narzędzi, które pomagają opracować skuteczny model żywienia dopasowany do konkretnego gospodarstwa. Należą do nich: 

• analiza pasz objętościowych FermLab, 
• audyt stada i praca oparta na dokładnym programie żywieniowym, 
• dobór komponentów do ułożenia dawek pokarmowych. 

Zbieranie wyników produkcyjnych w stadach bydła mlecznego to kluczowy element, który pozwala na skuteczne zarządzanie stadem, poprawę efektywności produkcji i zwiększenie rentowności gospodarstwa. 


Materiał ukazał się w „Magazynie Najbliżej Rolnika” nr 1/2025 (19)