Zapalenie wymion

Zapalenie wymion (mastitis) to jedna z najczęstszych przypadłości krów mlecznych. Występowanie przewlekłych i nawracających zapaleń znacząco obniża przychody z produkcji mlecznej.

Nie chodzi tu wyłącznie o nakłady na leczenie weterynaryjne, znacznie większym „kosztem” jest obniżona produkcja mleczna, niska odporność organizmu i problemy z rozrodem, czy zwiększone brakowanie w stadzie. Dlatego, aby poprawić wynik ekonomiczny stada, ważna jest profilaktyka zapaleń wymienia, a także jak najszybsze wykrywanie ewentualnych występowań zapaleń i ich leczenie.

Przyczyny mastitis możemy podzielić na zakaźne (przenoszone z krowy na krowę) oraz środowiskowe (związanie ze stanem higieniczno-sanitarnym obór i hal udojowych). Najczęściej wywołują ją bakterie. Zakażenie polega na wniknięciu patogenu przez kanał strzykowy do wnętrza gruczołu mlekowego, gdzie powstaje stan zapalny.

Objawy

Kliniczne przypadki mastitis objawiają się opuchnięciem wymienia, jego zaczerwienieniem i dużą bolesnością. W dotyku jest ono gorące, a krowa jest bardzo niespokojna i broni się przed dojem, czy badaniem. W zdojonym mleku pojawiają się pasma śluzu i „kłaczki”, często podbarwione krwią. Można zaobserwować mniejsze pobieranie paszy i niechęć do leżenia, ponieważ ruch, czy nacisk na wymię powodują u krowy duży dyskomfort. Postać subkliniczna objawia się czasami wyłącznie poprzez zwiększenie liczby komórek somatycznych w mleku. Wzrost LKS powyżej 200 000 powinien być sygnałem do bacznej obserwacji danej krowy pod kątem możliwości wystąpienia objawów zapalenia.

Grupa ryzyka

Na wystąpienie mastitis najbardziej narażone są krowy na początku laktacji i w okresie zasuszenia. W pierwszych 100. dniach od wycielenia odporność zwierząt jest obniżona, dlatego organizmowi trudniej walczyć z patogenami. Do tego zwiększona produkcja mleka może wpływać na niedomykanie się zakończeń strzyków, co stanowi otwarte wrota zakażenia. Natomiast w przypadku krów w okresie zasuszenia nie widać od razu objawów mastitis. Zaczynają być one widoczne dopiero po wycieleniu, co znacząco opóźnia ich leczenie.

Jak przeciwdziałać zapaleniom wymienia? 

Przede wszystkim należy zadbać o odpowiednią higienę ściółki. Powinno się regularnie wymieniać ściółkę na czystą i suchą, szczególnie na legowiskach, oraz czyścić ruszta, czy kanały gnojowe. Wpłynie to na zmniejszenie przypadków zakażeń na tle środowiskowym. Ważna jest również higiena doju – regularna wymiana gum strzykowych, odpowiednie ciśnienie urządzeń, czy niedopuszczenie do pustodoju. W przypadku zakaźnych zapaleń wymienia należy zwrócić szczególną uwagę na odpowiednie czyszczenie wymion przed i po doju oraz zachowanie czystości aparatów udojowych. Zastosowanie dippingu pozwala na ograniczenie wnikania drobnoustrojów do wnętrza wymienia.

Odpowiednie żywienie

W profilaktyce mastitis ważną rolę odgrywa również odpowiednie żywienie. Dawka dostosowana do potrzeb stada i jego wydajności, wyrównanie białkowo-energetyczne paszy, czy zachowanie prawidłowego poziomu mocznika w mleku zmniejszają ryzyko wzrostu komórek somatycznych. Odpowiednia dawka premiksu o bogatym składzie, jak np. Naszmix Elit Biotin Plus, pozwala na zwiększenie odporności krów i lepszą regenerację wymienia.

Podsumowując, lepiej jest zapobiegać mastitis niż je leczyć. Odpowiednie warunki higieniczne w oborze i w trakcie doju, a także prawidłowo zbilansowana dawka mogą ograniczyć występowanie przypadków zapaleń wymienia i poprawić wynik ekonomiczny stada. Dodatkowo, szybka reakcja na pierwsze oznaki mastitis skraca okres choroby i zapobiega brakowaniu krów.
(aw)

Materiał ukazał się w „Magazynie Najbliżej Rolnika” nr 1/2024 (18)